Tema: Deca sa posebnim potrebama u stomatološkoj ambulanti

[sand]

Deca posebnim potrebama zahtevaju posebnu socijalnu i zdravstvenu zaštitu. Oko 10% dece se rodi s oštećenjem ili posle porodjaja nastaju oštećenja koja imaju trajne posledice na njihov telesni, psihički ili osećajni razvoj. Uloga stomatologa u preventivnom i kurativnom delovanju izuzetno je važna. Uz poznavanje osnovne dijagnoze, stomatolog treba da poznaje i specifičnost ove dece po pitanju saradnje, kako bi prilagodio svoj pristup. On bi trebao rezultirati najboljim mogućim rešenjem za oralno zdravlje ove dece.
 
Deca sa posebnim potrebama u stomatološkoj ordinaciji pokazaju smanjenu ili insuficijentnu kooperabilnost, fizičku limitiranost i mogu imati prethodna negativna medicinska iskustva koja se odražavaju na njihovu emocionalnu stabilnost i daju kumulativni efekat njihovom ponašanju (pozitivan stav, odbijajući stav, stoički stav, nesigurnost i dr.). Uglavnom, ova deca u stomatološku ordinaciju dolaze s većom anksioznošću u odnosu na decu bez smetnji u razvoju. Često na njihovu saradnju sa stomatologom, osim razvojnih smetnji, utiče i stav roditelja prema stanju deteta kao i socio-ekonomski status porodice.

Stomatolog bi trebalo da zna da glasni zvuci, rad sisaljke i nepredvidljivi pokreti kod dece mogu izazvati različite reakcije. Kada dete nije u stanju da sedi u stomatološkoj stolici, ne može držati otvorena usta, ne otvara ih ili ne sluša uputstva, ne može pridržavati glavu ka naslonu stolice, ne može kontrolisati pokrete, stomatolog se suočava s dodatnim problemima.

Za dentalni tretman dece sa posebnim potrebama potrebno je izabrati način za osiguranje fizičke stabilnosti deteta u stolici. Adekvatan položaj stolice, stabilnost glave u odgovarajućem položaju, mogu smanjiti nevoljne pokrete deteta na minimum. To se može osigurati držanjem deteta u krilu osobe u pratnji deteta, pridržavanjem deteta u stolici ili fiksiranjem pacijenta u specijalno konstruisanim stolicama s remenima za pridržavanje tela kao i korišćenjem metalnog štitnika za otvaranje usta.

Individualan pristup kao i  poznavanje osnovne dijagnoze deteta uslovljavaju stomatologu izbor načina ophodjenja sa detetom tokom tretmana.

U uspostavljanu komunikacije s detetom vrlo je važna uloga roditelja koji moraju saradjivati sa stomatologom. Isto tako i stomatolog mora da sasluša roditelja i da upozna dete i njegove specifičnosti.

Kod deteta s kratkotrajnom pažnjom stomatološki zahvat treba vremenski limitirati, dok je kod deteta sa oštećenom motornom koordinacijom potrebno kontrolisati njegove kretnje. Nestabilno emocionalno ponašanje deteta često čini teškoće tokom tretmana pa je potrebno stalno održavanje pažnje (raport) između stomatologa i deteta, pa i roditelja koji može da učini mnogo, naročito u početku. Kod dece koja nemaju verbalno razumevanje stomatolog mora koristiti neverbalnu komunikaciju koja ima vrlo važnu ulogu.

Stomatolog bi trebalo da detetu objasniti ono što ga zanima - da ga upozna sa okruženjem, instrumentima i predstojećim zahvatom, pri čemu je pomoć roditelj ili osobe u pratnji deteta izuzetno važna za komunikaciju s detetom i uzimanje anamneze.

Deca sa posebnim potrebama čine značajan deo opšte populacije (oko 10%). Njihove različitosti u psihičkom, fizičkom, mentalnom, vaspitno-obrazovnom i socijalnom aspektu uslovljavaju specifičan način komunikacije, pristup stomatologa detetu, veće razumevanje za odredjene specifičnosti, kao i potrebu velike saradnje sa roditeljima.

Važno je istaknuti da stomatološko lečenje dece s posebnim potrebama uključuje timski i multidisciplinarni pristup, pri čemu je nužna suradnja stručnjaka različitih edukacijskih profila i specijalnosti, kao i obaveznu saradnju sa roditeljima. Samo takav pristup pacijentu s posebnim potrebama može dati kvalitetne rezultate.